|
Á undanförnum áratugum hefur Hafrannsóknastofnunin
með reglulegu millibili staðið fyrir viðamiklum
hvalatalningum í samvinnu við nágrannaþjóðir
á Norður Atlantshafi. Þessi talningaröð
(NASS) á ekki sinn líka í heiminum
hvort sem litið er til sjávar- eða landspendýra.
NASS talningaröðin hófst sem hluti rannsóknaátaks
Hafrannsóknastofnunarinnar 1986-1989, en alls hafa
nú farið fram fjórar slíkar talningar,
árin 1987, 1989, 1995 og 2001. Á íslenskum
hafsvæðum hefur mest áhersla verið
lögð á stofnmat á langreyði og
hrefnu. Á landgrunninu, sem er aðalútbreiðslusvæði
hrefnu, er talið úr flugvél, en fjær
ströndum eru skip notuð til talninganna. Meginútbreiðslusvæði
hrefnu hér við land er á landgrunninu,
og byggir stofnmat hrefnu því mestmegnis á
flugtalningunum. Úrvinnsla gagnanna hefur farið
fram í samvinnu við helstu sérfræðinga
heims á þessu sviði, m.a. innan Alþjóðahvalveiðiráðsins
(IWC) og Norður
Atlantshafs Sjávarspendýraráðsins
(NAMMCO).
Mynd
1 sýnir útbreiðslu hrefnu í
samhæfðum hvalatalningum Íslendinga, Norðmanna
og Færeyinga í júní-júlí
2001 (NASS-2001) og mynd
2 sýnir útbreiðsluna skv. flugtalningum
á íslenska landgrunninu á sama tíma.
Hrefna var í mestum mæli á grunnslóð,
langmest á Faxaflóasvæðinu og suðaustan
við landið.
Samkvæmt hefðbundinni skilgreiningu IWC er hrefnum
í Norður Atlantshafi skipt á fjögur
stjórnunar- eða stofnsvæði:
1) austurströnd Kanada,
2) Vestur Grænland,
3) Austur Grænland-Ísland-Jan Mayen (Mið
Atlantshafs stofn), og
4) norðaustur stofn (Barentshaf og austurströnd
meginlands Evrópu).
Skipting þessi, sem rekja má til úttektar
vísindanefndar IWC árið 1976 (sjá
mynd 3), var fyrst og fremst byggð á útbreiðslu
veiða og merkingum undanfarna áratugi.
Við síðari tíma úttektir
á vegum IWC 1990 og NAMMCO (1997 og 2003) voru könnuð
gögn um útlitseinkenni og erfðasamsetningu
hrefna frá mismunandi hafsvæðum, auk gagna
um merkingar og endurheimtur hrefnu. Samkvæmt erfðagögnunum
var niðurstaðan sú að um a.m.k. 3 stofna
væri að ræða og að gera mætti
ráð fyrir þremur stofnum sem blandast lítið
eða ekkert á fæðustöðvunum
að sumarlagi. Gert var ráð fyrir að hver
stofneining hefði höfuðútbreiðslu
á hvalveiðimiðunum við Vestur Grænland,
Ísland og Norður/Vestur Noreg. Þó
svo að nákvæm stofnmörk væru
ekki kunn, fannst marktækur munur í erfðamörkum
milli þessara þriggja svæða.
|
