Hrefna hefur verið veidd með frumstæðum
aðferðum í nokkrar aldir, m.a. á strandsvæðum
við Japan, Kóreu og Noreg en ekki í þeim
mæli að það hafi haft áhrif á
stofna tegundarinnar. Iðnvæddar hrefnuveiðar
hófust ekki að marki fyrr en stofnar hinna stærri
tegunda reyðarhvala voru farnir að minnka verulega,
mörgum áratugum eftir uppfinningu sprengiskutulsins.
Í Norður-Atlantshafi og Norður-Kyrrahafi
gerðist þetta upp úr 1920 en í Suðurhöfum
var ekki farið að veiða hrefnu og ísreyði
að ráði fyrr en á sjöunda áratugi
síðustu aldar. Tímabundið bann Alþjóðahvalveiðiráðsins
við hvalveiðum aðildarþjóðanna
í atvinnuskyni, sem gekk í gildi árið
1986, tók einnig til hrefnuveiða.
Norðmenn, sem gerðu fyrirvara við veiðibannið,
eru eina þjóðin sem stundar hrefnuveiðar
atvinnuskyni um þessar mundir. Veiði Norðmanna
hefur numið 500-700 dýrum árlega undanfarin
ár. Grænlendingar stunda einnig hrefnuveiðar,
um 150 dýr árlega, samkvæmt fumbyggjaákvæði
hvalveiðisáttmálans. Auk þess hafa
Japanir veitt nokkur hundruð hrefnur árlega í
rannsóknarskyni í Suður-Íshafi
og Norður-Kyrrahafi um árabil.
Árið 1914 er talið marka upphaf hrefnuveiða
hér við land þótt eflaust hafi stöku
hrefnur verið ,,strengjárnaðar” fyrr.
Það ár hóf Þorlákur
Guðmundsson bóndi að Saurum, síðar
kallaður Hrefnu-Láki, hrefnuveiðar í
Ísafjarðardjúpi. Á næstu
árum breiddust þessar veiðar út
til nokkurra staða á Norðurlandi en umfang
veiðanna var þó lítið og voru
þær einkum stundaðar sem aukabúgrein
með hefðbundnum fiskveiðum. Talið er að
á árunum fyrir seinni heimsstyrjöld hafi
veiðarnar hér við land mest numið fáeinum
tugum dýra á ári. Eftir stríðið
varð nokkur aukning í hrefnuveiðum Íslendinga
og þá byrjuðu Norðmenn einnig að
veiða hrefnu hér við land. Veiðar Norðmanna
við Ísland voru þó óverulegar
fyrir 1960 en á tímabilinu 1961-1975 var meðalveiði
þeirra um 100 hrefnur á ári. Hrefnuveiðar
Norðmanna á grunnsævi við Ísland
lögðust af við útfærslu landhelginnar
í 50 mílur árið 1975.
Hrefnuveiðar Íslendinga voru ekki háðar
veiðitakmörkunum til ársins 1974 en frá
þeim tíma þurfti sérstakt leyfi
til veiðanna. Á árunum 1977-1985 voru
hrefnukvótar hér við land ákvarðaðir
af Alþjóðahvalveiðiráðinu
(IWC) og var hlutur Íslendinga af kvóta Mið-Norður-Atlantshafsstofnsins
flest árin um 200 dýr. Veiðarnar fóru
að langmestu leyti fram fyrir norðanverðu landinu
á svæðinu frá Breiðafirði
til Austfjarða. Þær voru mest stundaðar
á litlum vélbátum (10-30 tonn) og var
dýrunum landað á ýmsum stöðum,
frá Brjánslæk í vestri að
Neskaupstað í austri, þar sem hvalskurðurinn
fór fram. Með tilkomu útflutnings hrefnuafurða
seint á áttunda áratuginum voru reistar
sérhæfðar vinnslustöðvar til frystingar
hrefnuafurða á nokkrum stöðum á
landinu.
Hrefnuveiðar í atvinnuskyni hafa ekki verið
stundaðar hér við land síðan 1985.
Árið 2003 voru veiddar 36 hrefnur hér
við land sem hluti af rannsóknarátaki
Hafrannsóknastofnunarinnar og fleiri rannsóknastofnana.
Meginmarkmið rannsóknanna er að afla upplýsinga
um fæðuvistfræði hrefnu hér við
land svo að meta megi betur hlut tegundarinnar í
vistkerfi hafsins við Ísland. Auk þessa
meginmarkmiðs eru gerðar margvíslegar rannsóknir
á sviði erfðafræði, tímgunarlíffræði
og dýralæknisfræði.
|